Umowa darowizny

Umowa darowizny należy do jednej z najczęściej zawieranych umów życia codziennego. Zawierając umowę darowizny, darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Dlatego jest to umowa jednostronnie zobowiązująca pod tytułem nieodpłatnym, tzn. nie istnieje obowiązek jakiegokolwiek ekwiwalentnego świadczenia po drugiej stronie umowy.

Przedmiotem darowizny może być oznaczona kwota pieniężna, ale także rzeczy ruchome i nieruchomości oraz ich ułamkowe części, zbywalne prawa majątkowe, zespół rzeczy oraz prawa i rzeczy przyszłe. Nie każde świadczenie dokonane nieodpłatnie na rzecz drugiego podmiotu będzie traktowane jako darowizna.

Nie stanowią darowizny zobowiązania do bezpłatnego świadczenia uregulowane innymi przepisami kodeksu cywilnego, takie jak np. bezczynszowa dzierżawa, użyczenie, bezprocentowa pożyczka, nieodpłatne zlecenie i nieodpłatne przechowanie.

Oświadczenie zawierające wolę darczyńcy powinno zostać zawarte w formie aktu notarialnego, z tym, że umowa zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli świadczenie zostało już spełnione. W przypadku kiedy przepisy wymagają zachowania formy szczególnej, darowizna powinna być zawarta właśnie w takiej formie – np. w razie rozporządzeń nieruchomością, prawami na nieruchomości lub przedsiębiorstwem.

Darowizna podlega opodatkowaniu wedle przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy ciąży na osobie obdarowanej, chyba że przepisy zwalniają ją z tego obowiązku. O zwolnieniu decyduje stopień pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Podatek jest natomiast tym wyższy, im dalsze jest pokrewieństwo. W tym celu wyróżniono trzy grupy podatkowe.

Należą do niej wszystkie osoby, niezaliczone do żadnej powyższych grup, a więc osoby obce oraz spokrewnione lub spowinowacone w dalszym kręgu (kuzyni, rodzina ojczyma czy macochy).

Darowizna dla osób zaliczonych do I grupy, korzysta ze zwolnienia z podatku.

Warunkiem jego uzyskania jest jednak konieczność zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2, w ciągu 6 miesięcy od daty zawarcia umowy lub spełnienia przyrzeczonego świadczenia (umowę zawartą w formie aktu notarialnego do urzędu skarbowego zgłasza notariusz). Wartość uzyskanej w tym przypadku uprzednio darowizny nie ma znaczenia, ponieważ zwolnienie ma wymiar kompleksowy.

Niezależnie od powyższego zwolnienia dla każdej z grup podatkowych zostały ustalone pewne kwoty darowizn, które nie muszą zostać zgłoszone do urzędu skarbowego, ponieważ zawsze są wolne od podatku.

Wynoszą one: 9.637 zł dla osób z I grupy podatkowej, 7.276 zł dla II i 4.902 zł dla osób z III grupy. Ze zwolnienia tego można skorzystać jeden raz w ciągu 5 lat. Przy obliczaniu podatku sumuje się jednak wartość wszystkich darowizn uzyskanych od tej samej osoby w tym okresie.

Jeżeli są to darowizny pieniężne, środki finansowe muszą zostać przelane na konto bankowe obdarowanego lub przekazane przekazem pocztowym. Inny sposób dokonania darowizny pieniężnej nie będzie uzasadniał zwolnienia jej od podatku.

Istnieje możliwość odwołania darowizny. Jest to możliwe wówczas, gdy obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności w stosunku do darczyńcy. Jako niewdzięczne uważa się niewłaściwe i krzywdzące o nasileniu złej woli w wielce wysokim stopniu lub takie zachowanie, które narusza powszechnie panujące w społeczeństwie normy obyczajowe.

Darczyńca może ponadto odwołać darowiznę, która nie została jeszcze wykonana, wówczas, gdy zawarcie umowy darowizny skutkowało takim pogorszeniem jego stanu majątkowego, że pojawiły się wątpliwości o do zdolności do jego samodzielnego się utrzymania lub zadośćuczynienia przez niego ciążącym na nim obowiązkom alimentacyjnym.

Warto zwrócić się do kancelarii prawnej, by sporządzić prawomocną umowę, co do której nie będzie można zgłosić zastrzeżeń – to zabezpieczy interesy darującego i przyjmującego darowiznę. Prawnicy pomogą też z wszelkimi formalnościami związanymi z odwołaniem lub opodatkowaniem tego typu umowy.